اثر ترکیب ریزمغذی‌های خوراک ماهی بر رشد و محتوای مغذی ماهی‌ها، تولید مقرون به صرفه ماهی‌های مغذی
تغذیه مناسب و استفاده از ریزمغذی‌های مورد نیاز در خوراک ماهی‌ها، نقش حیاتی در رشد و توسعه این موجودات دارد. در این مقاله، به بررسی اثر ترکیب ریزمغذی‌های خوراک ماهی بر رشد و محتوای مغذی ماهی‌ها می‌پردازیم و نحوه تولید مقرون به صرفه ماهی‌های مغذی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
ماهی‌ها منبع غنی از پروتئین با کیفیت بالا هستند که نقش مهمی در تأمین نیازهای غذایی انسان‌ها دارند. در بنگلادش، مصرف سالانه سرانه ماهی 21.90 کیلوگرم است و نیاز سالانه کل ماهی 42.38 میلیون تن می‌باشد. با توجه به این نیاز بزرگ، تولید ماهی‌های مغذی و مقرون به صرفه از اهمیت بسیاری برخوردار است.
اهمیت تغذیه مناسب در پرورش ماهی
تولید پروتئین حیوانی داخلی باید تا سال 2050 به 250 تا 300 میلیون تن متریک افزایش یابد تا با تقاضای پروتئین با کیفیت بالا همگام شود. آبزی‌پروری در دهه‌های گذشته به سرعت رشد کرده و به یک فعالیت کشاورزی مهم در سراسر جهان تبدیل شده است. رشد و توسعه آن توسط فناوری‌های جدید، تکنیک‌های پرورش و پیشرفت‌های علمی در تغذیه و سلامت حیوانات پشتیبانی می‌شود. تولید خوراک مسئول 50 تا 70 درصد از کل هزینه‌های عملیاتی در آبزی‌پروری است.
ریزمغذی‌های کلیدی در خوراک ماهی
دو مؤلفه مهم مشتق‌شده از دریا که به طور گسترده‌ای در صنعت خوراک آبزیان استفاده می‌شود، آرد ماهی (FM) و روغن ماهی (FO) هستند. این مواد به دلیل قابلیت هضم بالا، پروفایل متعادل آمینو اسیدها، سطوح بالای اسیدهای چرب غیر اشباع و فسفولیپیدها، به عنوان استاندارد طلایی در تغذیه ماهی‌ها شناخته می‌شوند. با این حال، کاهش تولید ماهی و نوسانات عرضه و هزینه‌ها، استفاده از این مواد را در خوراک ماهی کاهش داده است.
سیستم Biofloc
سیستم Biofloc به عنوان یک روش تولید محیطی پایدار شناخته می‌شود که می‌تواند آب را بازیافت کند، ترکیبات نیتروژن را مدیریت کرده و غذای با کیفیت بالا فراهم کند. Biofloc شامل جلبک‌ها، باکتری‌ها، نماتودها، پروتوزوآها و موادی مانند اسیدهای چرب، آمینو اسیدها، ایزواسیوها و ویتامین‌ها است. Biofloc حاوی بیش از 50 درصد پروتئین، 4 درصد فیبر، 7 درصد خاکستر و 22 کیلوژول در هر گرم ماده خشک است.
مطالعه موردی درباره تاثیر خوراک ماهی بر رشد و ترکیب مغذی ماهی‌های تیلاپیا و شروپوتی
در این مطالعه، دو گونه ماهی آب شیرین شامل تیلاپیا و شروپوتی انتخاب شدند. این ماهی‌ها در محیط Biofloc پرورش یافتند و به دو گروه تقسیم شدند: گروه 1 با خوراک ماهی معمولی و گروه 2 با خوراک ماهی تازه تهیه شده تغذیه شدند. رشد ماهی‌ها مانیتور شد و در نهایت، محتوای مغذی ماهی‌ها در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد.
نتایج:
-محتوای رطوبت و پروتئین: نمونه‌های تیلاپیا دارای بیشترین محتوای رطوبت (78.04%) و پروتئین (23.07%) بودند.
محتوای خاکستر و لیپید: شروپوتی بالاترین غلظت خاکستر (1.31%) و تیلاپیا کمترین (0.95%) را داشت. همچنین، تیلاپیا دارای محتوای لیپید بالا (2.09%) بود.
محتوای کربوهیدرات و انرژی: نمونه‌های شروپوتی بالاترین مقدار کربوهیدرات (1.3%) و انرژی (97.00%) را داشتند.
اهمیت اقتصادی و زیست‌محیطی استفاده از خوراک فرموله شده
استفاده از خوراک فرموله شده مزرعه تأثیر مثبتی بر رشد و وضعیت تغذیه‌ای ماهی‌های پرورش یافته در سیستم‌های Biofloc داشته است. این روش نه تنها موجب افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها می‌شود، بلکه از لحاظ زیست‌محیطی نیز پایداری بیشتری دارد. سیستم Biofloc با کاهش نیاز به تعویض آب و مدیریت بهتر منابع نیتروژن، به حفظ محیط زیست کمک می‌کند.
چالش‌ها و فرصت‌ها
اگرچه استفاده از خوراک فرموله شده و سیستم Biofloc مزایای بسیاری دارد، اما چالش‌هایی نیز وجود دارد. یکی از این چالش‌ها، تامین پایدار مواد اولیه برای تولید خوراک با کیفیت است. با این حال، با تحقیقات بیشتر و توسعه فناوری‌های نوین، می‌توان این چالش‌ها را پشت سر گذاشت و فرصت‌های جدیدی برای افزایش تولید و بهبود کیفیت ماهی‌ها ایجاد کرد.
نتیجه‌گیری
تغذیه مناسب و استفاده از خوراک فرموله شده با ترکیب ریزمغذی‌های مورد نیاز، تأثیر قابل توجهی بر رشد و کیفیت ماهی‌های پرورشی دارد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که استفاده از سیستم Biofloc و خوراک فرموله شده می‌تواند به تولید ماهی‌های مغذی و مقرون به صرفه کمک کند. با توجه به نیاز روزافزون به پروتئین حیوانی و اهمیت حفظ محیط زیست، این روش می‌تواند راه‌حلی پایدار و موثر برای تامین نیازهای غذایی جامعه باشد.
منابع
1. Tacon A. G. et al. (2022). Future feeds: suggested guidelines for sustainable development. Reviews in Fisheries Science & Aquaculture.
2. FAO (2020). The State of World Fisheries and Aquaculture 2020: Sustainability in Action. FAO, Rome.